Jongerenpact (Vlaamse Overheid)

Het pact 2020 en Vlaanderen in Actie timmeren al jaren aan de weg om Vlaanderen in de top te houden van de meest welvarende regio’s ter wereld. Jongeren bleven tot op heden een opvallende afwezige in dit fundament van het Vlaams beleid. Vlaams Minister Pascal Smet, bevoegd voor Jeugd, besloot hier iets aan te doen. Hij vroeg aan de afdeling Jeugd van het Agentschap Sociaal Cultureel werk voor Jeugd en Volwassenen een proces vorm te geven dat moest uitmonden in een Vlaams Jongerenpact: 10 engagementen die de Vlaamse regering wil aangaan met de Vlaamse jeugd en het Vlaamse middenveld. Het moest een participatief proces worden voor en door een diverse groep van jongeren, een resultaatgerichte dialoog tussen alle stakeholders over grote engagementen.

Eind juni 2012 kon de projectgroep – samengesteld uit medewerkers van Agentschap Jeugd en De Vlaamse Jeugdraad en 2 consultants van Levuur – terugblikken op een geslaagd avontuur:

• Jongeren, vertegenwoordigers uit het middenveld en politieke actoren zijn met succes in dialoog gegaan.
• De groep van deelnemende jongeren was erg divers: ook moeilijke doelgroepen werden bereikt.
• Op dinsdag 26 juni 2012 werd het Vlaams Jongerenpact plechtig ondertekend in het Vlaams Parlement.
• Dit officiële document wordt nu effectief gebruikt als toetssteen voor de beleidsplanning.

Cruciaal in dit succesverhaal was het uittekenen van een coherente procesarchitectuur. En dat begint – net als bij het bouwen van een huis – met het leggen van stevige fundamenten.

Je wil een ‘huis’ bouwen dat overeind blijft staan, ook nadat architecten en aannemers de werf hebben verlaten. Vertaald naar deze context betekent dit: een proces zo vormgeven dat het in beweging blijft, zonder dat facilitatoren en/of projectmanagers iedere stap moeten begeleiden en opvolgen. Een concreet voorbeeld uit dit project waren de lokale you-tops, waarbij dankzij praktische doe-het-zelf-kits overal te lande jongeren zelfstandig aan de slag gingen.

Wanneer een intensief proces voor alle projectmedewerkers bovenop hun dagelijkse bezigheden komt, zorg je niet alleen voor stress en onnodige bottlenecks, maar je eindigt omwille van tijdsgebrek ook vaak met halve oplossingen en dito resultaten. Door mensen actief vrij te maken, hebben het Agentschap Jeugd en de Vlaamse Jeugdraad mee de basis gelegd voor een stevig en steekhoudend proces.

Ga heel bewust om met het ontwerp van het proces door ontwerpworkshops te plannen, waarbij je zoveel mogelijk de stemmen van de opdrachtgever en waar mogelijk betrokken stakeholders aan bod laat komen.

Ja, je kunt moeilijke doelgroepen bereiken. Door bewust samen te werken met media bijvoorbeeld. Maar vooral door actief en intensief de doelgroep op te zoeken en uit te nodigen via organisaties en verenigingen. Dit vraagt tijd, maar het maakt je proces en je resultaten des te rijker.

Een proces moet kort genoeg zijn om de spanning erin te houden en lang genoeg om tot resultaten te komen. Het Vlaamse Jongerenpact bijvoorbeeld lag er op enkele maanden tijd, dankzij een uitgebalanceerd multi-stakeholder proces binnen een afgemeten tijd. Enkele tips voor een goede spanningsboog:

• Begin met een aandachtzuigend moment, een kick-off, een officieel start-moment,
• gevolgd door een periode waarin je onder de waterlijn gaat om golven aan te maken en te divergeren aan de hand van een veelheid van stappen en processen,
• om dan weer te convergeren en de golf te laten inslaan tijdens een impactvol gemeenschappelijk moment.
• In een laatste fase, wanneer de golven weer wegtrekken, zie je welke sporen en merktekens achterblijven, en wat mogelijke vervolgstappen zijn.

In 2010 had de Vlaamse jeugdraad een enquete laten uitvoeren waaruit 10 thema’s kwamen die voor jongeren belangrijk zijn: deze thema’s vormden de inhoudelijke basis voor dit traject.

De projectgroep komt enkele keren samen om de overkoepelende procesarchitectuur te ontwerpen. De eerste contacten met de media worden gelegd en de online tools worden voorbereid.

In de ABC in Brussel vindt de kick-off plaats: het proces wordt voorgesteld door Minister Pascal Smet, en een 50-tal jongeren en een 50-tal vertegenwoordigers uit het middenveld en de politiek gaan aan de hand van creatieve en participatieve werkvormen gesprekken aan rond de 10 thema’s.

Er wordt een heel diverse groep samengesteld van een 20-tal jongeren tussen de 13 en de 22 jaar. De selectie van de jongeren gebeurt op basis van hun profiel en hun relatie tot de thema’s: sociale achtergrond, opleidingsniveau, interesses en overtuigingen, … Deze groep fungeert als klankbord en toetssteen gedurende het hele proces.

Overal te lande worden mini-tops georganiseerd in jeugdclubs, scholen, gemeenten,… Aan de hand van mini-draaiboekjes discussiëren jongeren over 1 van de thema’s, en geven nadien hun ideeën online in. In deze periode wordt intensief samengewerkt met verschillende media, zoals bv. MNM, die tijdens enkele You-Tops in jeugdhuizen live ter plaatse uitzendt, het tijdschrift Flair, dat er ambassadrices op uit stuurt en het jongerenmagazine Joepie, dat verschillende artikels publiceert. Dit alles genereert de nodige aandacht, en uiteindelijk komen er een 1600-tal ideeën binnen in de online inbox.

Alle ideeën worden verwerkt, en rond elk thema komen 5 subthema’s bovendrijven.

Op een zaterdagmiddag komen een 120-tal jongeren bij elkaar om de 5 subthema’s verder te bespreken en te prioritiseren, en een eerste blauwdruk van een pact te maken. De centrale vraag is: wat moet er nu precies gebeuren en waarom? Na vier uur hard labeur en een verdiende pauze komen 80 maatschappelijke stakeholders uit het middenveld en de politiek met de jongeren meedenken. In kleine gemengde groepjes gaan ze 2 uur lang dieper in op de engagementen die de jongeren hebben geïdentificeerd en bepalen ze samen de top 3. Het eindresultaat van deze creatieve en inspirerende dag: 3 uitgewerkte engagementen per thema.

Het rapport van de Jongerentop wordt besproken tijdens een bijeenkomst van de Living Library en enkele topmensen uit het Vlaamse middenveld. Van vrijdagavond tot en met zaterdag wordt in de diepte gediscussieerd over keuze en formulering, met als eindresultaat een pact van 10 engagementen.

Op dinsdag 26 juni 2012 wordt het Vlaams Jongerenpact plechtig ondertekend in het Vlaams Parlement. Het wordt vanaf die dag actief gebruikt als toetssteen voor het beleid.